Açık Radyo’dan gündeme dair okuma önerileri - 13

Deprem analizleri ve yorumları

Gazeteci Faik Bulut, Independent Türkçe’deki yazısında afet ve krizlerde yerel güçlerle işbirliği, dayanışma pratikleri ve toplumsal yapılanmanın önemi tarihsel örneklerle birlikte anlatıyor. Bulut yazısında, 1906 San Francisco depremi sonrası bölgede gelişen işçi ve mahalle dayanışma pratiklerine “yağma” ve “güvenlik” gerekçesiyle nasıl ordunun müdahale ederek yüzlerce kişiyi öldürdüğünü de hatırlatıyor.

Ayşen Gür, #Tarih’deki yazısında felaket dönemlerinde ortaya çıkan Yahudileri, cadıları ve farklı etnik grupları hedef gösterme davranışlarına odaklanıyor ve 1923 yılında 110 bin kişinin öldüğü Tokyo depremi sonrası Tokyo’daki Korelilere yönelik ırkçı söylemlerin yol açtığı pogromu anlatıyor.

Alman araştırmacıların 2022 raporu gündem oldu. Rapora göre, Türkiye depreme dayanıklılıkta "ancak vasat bir puana ulaşabiliyor."

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “yıkılan tüm binaların yüzde 98'inin 1999 öncesi inşa edildi” açıklamasını uydu fotoğrafları ve TÜİK verileri yalanladı. 

The Guardian yazarları Ruth Michaelson ve Deniz Barış Narlı Türkiye’nin modern zamanlarındaki en büyük felakete yol açan depremlerin ekonomik, sosyal, siyasi çöküş hikâyesini Antakya’da tek bir lüks sitenin yerle bir olmasını mükemmelen özetleyen bir haber yazısı ile anlatıyorlar.

T24 yazarı Eray Görgülü, TBMM Deprem Araştırma Komisyonu’nun 23 yıl önce depreme karşı önemli uyarılarda bulunduğu raporu ortaya çıkardı. Komisyon raporunda, “imar affı politikasından kesinlikle vazgeçilmesi” istenirken, “fay hattı üzerinde enine geçen yapılara gerekli şartlar sağlanmadıkça izin verilmemeli” deniliyordu. 

Depremlerde pisti kırılan Hatay Havalimanı’nın bilirkişi raporlarına, mahkeme kararlarına ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın karşı görüşüne rağmen yapıldığı ortaya çıktı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, depremin vurduğu yerlerden Hatay'ın İskenderun ilçesinde bazı mahallelere ilişkin “riskli alan”dan çıkarma kararı ortaya çıktı. Cumhurbaşkanı kararının tarihi 5 Şubat 2022.

Diyarbakır Barosu LGBTİ+ Hakları Komisyonu, Diyarbakır’da kurulan kadın, çocuk ve LGBTİ+ ağlarının deprem sonrası toplanma alanlarında tespit ettiği sorunları ve çözüm önerilerini yayınladı. 

CHP Genel Başkan Koordinatör Başdanışmanı Erdoğan Toprak, “Türkiye’deki müteahhit sayısı 453 bin iken Almanya’da 3 bin 800, 27 Avrupa Birliği ülkesinde ise toplam 25 bin” dedi.

CHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 10 ilde depremzedelerin ve üniversite öğrencilerinin nasıl oy kullanacağını açıkladı.

Marmara depremi sırasında kurtarma ekiplerinin organizasyonunda önemli bir rol üstlenen TMMOB Yönetim Kurulu Üyesi Mücella Yapıcı, 6 Şubat'ı kendisi gibi dört duvar arasında hapis olarak karşılayan Çiğdem Mater'in sorularını yanıtladı.

Deprem bölgesini dolaşan Murat Sabuncu, İskenderun’dan notlarında “Alanda kızgınlık artıyor, başta Suriyeliler olmak üzere kimseyi hedef hâline getirmeyin” diyor. Sabuncu, Adıyaman notlarında ise Ermenistan arama-kurtarma ekipleriyle yaşadığı duygusal karşılaşmayı anlatıyor.

Financial Times için depremler sonrası yaşananları kaleme alan Elif Şafak, “İktidar geçmişin acılarından hiç ders almadı, kibirden hiç vazgeçmedi” dedi.

Depremden etkilenen göçmenlerle dayanışma haberleri

Afetlere Karşı Feminist Dayanışma Grubu, deprem bölgelerindeki göçmenlere yönelik düşmanlığı durdurun! açıklamasını yayınladı. 

Birlikte Yaşamak İstiyoruz İnisiyatifi, Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) İstanbul Şubesi, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) İstanbul Şubesi mültecilere yönelik ırkçı ve ayrımcı söylem ve uygulamalara dair açıklama yaptı. 

İzmir’de göçmenlere yönelik çalışmalar yapan Halkların Köprüsü Derneği, depremin ardından mültecilere yönelik hedef gösterme politikalarına ilişkin basın toplantısı düzenleyerek mültecilerin yağmacı olarak damgalandığı bu sürecin tehlikelerine dikkat çekmek istediklerini belirtti. 

107 yurttaşın imzaladığı göçmenlerle dayanışma metni açıklandı. 

Depremlerin doğaya etkisi

Urfa’da dünyanın tek doğal akvaryumu olarak bilinen tarihi Balıklıgöl’ün suyu, depremin ardından çamur rengini aldı. 

İstanbul'da denizin çekildiğine dair haberlerin deprem paniği yaratması üzerine Kandilli Rasathanesi, söz konusu olayın olası bir depremin habercisi olmadığını belirtti ve "Basınç farkından kaynaklı meteorolojik bir olaydır" açıklaması yaptı. 

Sultansuyu barajında deprem kaynaklı çatlakların oluşmasının ardından Malatya’nın Doğanşehir ilçesindeki Sürgü Barajı’nın kretinde de (baraj gövdesinin en üst noktalarının geometrik yeri) çatlaklar meydana geldi. 

Hatay'da afet sonrası ortaya çıkan atıkları ve enkaz yıkıntıları Türkiye'deki biyolojik çeşitlilik için önemli bir sulak alan olan Milleyha Kuş Cenneti'ne deşarj edildi. 

KKTC sahillerine vuran yedi balina ölüsünün nedenin deprem olabileceği öne sürüldü. 

Deprem bölgesindeki ekolojik tahribatı incelemek üzere yola çıkan Ekoloji Afet Grubu, Adıyaman'da kaldırılan enkazların Atatürk Barajı'nı bekleyen dere yataklarına boşaltıldığını tespit etti. Adıyaman’da kaldırılan enkazların molozlarının, “moloz dökmek yasaktır” uyarısının hemen yanından, dere yatağına döküldüğünü vurguladı. 

BBC Türkçedeprem sonrası ortaya çıkan molozların enkaz kaldırma çalışmaları sonrası nerelere yığıldığını ve hangi riskleri barındırdığını araştırdı. 

Depremler sonrası Suriye

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin Suriye temsilcisi ülkede 5 milyondan fazla kişinin depremden sonra evsiz kalmış olabileceğini duyurdu.

Afrin ilçesine bağlı Cinderes beldesini ziyaret eden Washington Post muhabiri, "Ülkenin bu unutulmuş kesiminde hiçbir uluslararası yardım görevlisi yoktu" ifadelerini kullandı.

Arab News‘ten Maedeh Sharifi‘nin aktardığına göre, depremlerde Asi nehri üzerine kurulu yerel bir barajın yıkılması nedeniyle İdlib şehrine bağlı Talul köyünde sel felaketi yaşandı. Yükselen sular, saatler içinde evleri kapladı ve buradaki nüfusu yerinden etti. 

Dünyadan Gelişmeler

Common Dreams yazarı Julianne Tveten, ABD ve Kanada’nın bir hafta içerisinde dört “casus balonu” düşürmesi ve balonların Çin’e ait olması iddialarına karşı ABD’nin yıllardır balonla casusluk faaliyetleri için ayırdığı bütçeleri analiz ediyor.

Uluslararası Gazeteciler Konsorsiyumu geçtiğimiz yıllarda açıkladıkları offshore hesaplar belgelerinin ardından bu kez de başında İsrail vatandaşı Tal Hanan’ın bulunduğu ve dünya genelinde 33 seçimlere “müşterileri” lehine müdahalede bulunan Team Jorge isimli bir grubu ortaya çıkardı.

İklim-Çevre Analizleri

Common Dreams yazarı Jake Johnson, ABD’nin Ohio eyaletindeki Doğu Filistin kasabasında meydana gelen tren kazasında 4 vagon dolusu kimyasal maddenin, tren şirketi tarafından “kontrollü salım” yöntemiyle havaya salınmasının yarattığı büyük tartışmayı ele alıyor. 

Hukukçu ve activist Steven Donziger da aynı konuda Başkan Biden’ı olayın muazzam bir faciaya dönüşmesini engellemek için bölgede OHAL ilan etmeye çağırıyor. 

BBC haberlerinde, Antarktika’yı çevreleyen deniz buzullarının bugüne kadarki en düşük seviyeye gerilediği açıklanıyor.